Pandemiden en negatif etkilenen sektörlerden biri havacılık olurken, havalimanı işletmecileri de destek için Devlet Hava Meydanları İşletmeleri’nin (DHMİ) kapısını çaldı.
Tav Havalimanları, “mücbir sebep” sebebi öne sürülerek işlettiği Antalya, Ankara, Gazipaşa-Alanya, İzmir ve Milas-Bodrum havalimanları için işletme süresinde ikişer senelik uzatma ve 2020 yılı kira ödemeleri için de dört senelik erteleme aldı.
Sonucu en fazlaca dört gözle beklenen ise Kalyon, Cengiz, Limak ve Mapa’nın ortak olduğu İGA’nın işlettiği İstanbul Havalimanı’nın destek talebi. DHMİ ile İGA arasındaki görüşmeler devam ediyor. Masada kira erteleme, indirim ve sözleşme uzatma seçenekleri bulunuyor.
Bloomberg’e konuşan iki kaynak, İGA için opsiyonlardan birinin de kamu yolcu garantisi ödemesi ile senelik kiranın mahsuplaşılması olabileceğini kaydetmişti.
Sözleşmeye gore İGA’nın DHMİ’ye ödemesi ihtiyaç duyulan senelik kira bedeli 1 milyar 45 milyon euro. DHMİ’nin İGA’ya verdiği yolcu servis tutarı garantisi ise 2020 yılı için 333,8 milyon euro. Bu seviyenin altında kalırsa DHMİ İGA’ya, bu seviyeyi geçerse İGA DHMİ’ye ödeme yapmak zorunda.
2020 YILI GARANTİSİ 333,8 MİLYON EURO
İstanbul Havalimanı’nda yolcu servis ücretleri; dış hat giden yolcu başına 20 euro, geçirme giden yolcu başına 5 euro ve iç hat giden yolcu başına 3 euro olarak eğitim ediliyor.
6 Nisan 2019’da hizmete giren havalimanı, 31 Aralık 2019’a kadar geçen sürede 52 milyon yolcuya hizmet verdi ve 2019’da yolcu hizmet geliri 255,5 milyon euro olarak açıklandı. DHMİ’nin 9 aylık dönem için güvence etmiş olduğu 233,1 milyon euronun üstüne çıkılmış olduğu için aradaki fark olan 22,4 milyon euro İGA tarafınca DHMİ’ye ödendi.
Sadece 2020 senesinde pandemi sebebiyle tablo tersine döndü.
2020 senesinde İstanbul Havalimanı yalnız 23,4 milyon yolcuya hizmet verdi. Servis tutarı pahalı olan dış hat yolcu sayısındaki düşüşün iç hat yolcu sayısındaki düşüşten daha çok olduğu da düşünüldüğünde, İGA 2020’de tahminen 100 ile 115 milyon euro içinde yolcu servis geliri elde etti.
Bu durumda, DHMİ tarafınca İGA’ya ödenmesi ihtiyaç duyulan para ortalama 230 milyon euro oldu. Bugünkü kurla hesaplandığında sayı 1 milyar 930 milyon TL’ye denk geliyor.
İGA ile DHMİ arasındaki ihtimaller içinde kira indirimi ya da öteleme anlaşmasına gore, yolcu güvence ödemesi yapılacak ya da mahsuplaşmaya gidilecek.
SORUN SADECE 2020 YILI DEĞİL
İstanbul Havalimanı’nın kapasitesi 90 milyon sadece 2019’da ekonomik kriz, 2020 senesinde ise pandemi sebebiyle kapasite kullanım oranında istenilen oranlar yakalanamadı.
2021 ve sonraki yıllardaki yolcu sayılarını ve dolayısıyla da yolcu hizmet geliri güvence ödemelerini de pandeminin seyri belirleyecek.
DHMİ’nin web sitesinde yer edinen tahminler, yolcu sayılarında 2019 seviyelerine sadece 2023 sonrasında dönülebileceğini gösteriyor.
2019’da 208 milyon olan Türkiye genelindeki havalimanlarında hizmet verilen toplam yolcu sayısı, 2020’de yüzde 60,8 düşüşle 81 milyona geriledi. DHMİ’nin tahminleri ise bu rakamın 2021’de 122 milyon, 2022’de 178 milyon, 2023’te 203 milyon olacağı yönünde.
Kısaca 2023 senesinde, 2019 rakamı yakalanamayacak. Doğal aşılamanın yaygınlığı ve etkinliği, toparlanmayı hızlandırabilir.
Öte taraftan, Türkiye ekonomisinde son üç yıla damga vuran kriz ve dolar cinsinden gelir azalması da, yolcu sayısını aşağı çeken bir unsur olmaya devam edebilir.
İstanbul Havalimanı’nda Ocak 2021’de geçen senenin aynı dönemine gore toplam yolcu sayısında yüzde 68’lik düşüş olması da, 2020’deki probleminin 2021 senesinde da devam edeceğinin göstergesi oldu.
YOLCU GARANTİLERİ GİDEREK ARTIYOR
2020’de 333,8 milyon euro olan DHMİ’nin İstanbul Havalimanı için güvence etmiş olduğu yolcu hizmet geliri, 2021 senesinde 350,8 milyon euroya çıkacak. 12 yılda toplamda 6,3 milyar euro olan bu sayı, kademeli olarak yükselecek ve 2030 senesinde 689,8 milyon euroya ulaşacak.
2019’da DHMİ lehine, 2020’de ise DHMİ aleyhine işleyen bu garantinin, 2021 senesinde da DHMİ aleyhine işlemesi olası.
Sozcu.com.tr’ye konuşan Prof. Dr. Uğur Emek, İstanbul Havalimanı’nda 2019 yılı kirasının da ertelendiğine dikkat çekti.
İGA, geçen yıl 5,7 milyar euroluk kredi borcunun refinansmanı için görüşmeler yaptığını açıklamıştı. Proje için lüzumlu kredinin büyük kısmı kamu bankalarından çekilmişti.
2020: HAVACILIK TARİHİNİN EN KÖTÜ YILI
Internasyonal Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), dünya genelinde hava yolu şirketlerinin 2020 senesinde toplam zararının 118 milyar dolar bulunduğunu deklare etti. Söz mevzusu firmalar 2019’da 25,9 milyar dolar net kâr elde etmişti.
Merkezi Kanada’nın Montreal kentinde olan ve 290 hava yolu şirketini temsil eden IATA, yolcu sayının yüzde 65,9 düşmüş olduğu 2020 yılını “havacılık tarihinin en fena yılı” olarak nitelemişti.
2021 senesinde da hava yolu firmalarının 38,7 milyar dolar zarar etmesini bekleyen IATA da, sektörde 2019 rakamlarına dönüşün birkaç yıl alabileceğine, aşılama ve virüs varyantlarının seyrinin gidişatı beliryeceğine işaret ediyor.
https://www.sozcu.com.tr/2021/iktisat/istanbul-havalimaninin-2020-yili-garanti-bedeli-2-milyar-tlye-yaklasti-6266414/
